Je wordt wakker, je grijpt naar je telefoon, scrollt gedachteloos door Instagram of TikTok en voor je het weet zijn er twintig minuten voorbij. Herkenbaar? Waarschijnlijk wel…
Social media is een vast onderdeel geworden in ons dagelijks leven. Het is altijd toegankelijk. Maar wat doet het eigenlijk écht met ons brein en onze mentale gezondheid?
In deze blog neem ik je mee in wat de effecten van social media zijn. Zowel positief maar ook negatief.
Good to know
Belangrijk om te weten: uit onderzoek blijkt dat social media gebruik niet op iedereen hetzelfde effect heeft. Hoe het jou beïnvloedt, hangt af van jouw persoonlijkheid, je sterke kanten én je gevoeligheden. Wat ook wel logisch is. Het kan zijn dat de ene persoon eerdere negatieve effecten ervaart dan een ander.
De positieve effecten
Laten we eerlijk zijn, social media heeft echt wel een aantal leuke en positieve punten. Welke herken jij?
De leuke kanten
Je gebruikt de social platformen om nieuwe ideeën op te doen, geïnspireerd te raken door anderen, je creativiteit kwijt te kunnen of te verbinden met anderen.
Je kunt je eigen foto’s delen en speciale momenten verzamelen in je stories. Recepten opslaan, lachen om filmpjes, de nieuwste kleding trends ontdekken of reizen uitstippelen op basis van ervaringen van anderen.
Je kunt deel uitmaken van een community, wat zorgt voor verbinding en het kan zorgen voor een gevoel van herkenning en steun.
Al deze aspecten kunnen je positieve emoties laten ervaren.
De negatieve effecten
Maar ondanks die mooie kanten, is het belangrijk om ook stil te staan bij de minder positieve effecten, want die zijn er helaas wel degelijk. Hieronder benoem ik de effecten waarvan je het meest bewust moet zijn.
Minder zelfvertrouwen
Als je jezelf steeds vergelijkt met perfect bewerkte foto’s, mega carrières en luxe vakanties, die je op social media ziet, dan is het logisch dat je minder blij bent met je eigen leven.
Je denkt dat je achterloopt. Dat je tekortschiet. Dat je meer moet zijn, mooier moet zijn, succesvoller moet zijn.
Onze hersenen zijn niet gemaakt om ons continu te vergelijken met duizenden anderen. En toch doen we het, elke dag weer…
Bewust of onbewust denk je gedachten zoals: zij ziet er zoveel beter uit. Waarom heb ik niet zo’n leven? Waarom voel ik me niet zo blij als zij? Waardoor je het gevoel kan krijgen niet te kunnen voldoen aan de ‘perfectie’.
Zonder dat je het doorhebt, beïnvloeden deze vergelijkingen je zelfbeeld.
Kans op depressie neemt toe
Wist je dat uit onderzoek blijkt dat mensen die meer dan 3 uur per dag op social media zitten tot wel 50% meer kans hebben op depressieve klachten en angsten?
De constante stroom aan prikkels, informatie en beelden kan een mentale overbelasting veroorzaken. Je brein krijgt nauwelijks rust, en ondertussen vergelijk je jezelf.
Door de vergelijking die je maakt met wat je ziet op social media, ontstaat al snel het gevoel dat je iets mist. Je leven lijkt minder interessant, minder leuk of minder succesvol dan dat van anderen. Je voelt je tekortschieten, terwijl je eigenlijk vergelijkt met slechts 5% van iemands werkelijkheid.
Die constante stroom van prikkels in combinatie met het gevoel van ‘tekortkomen’ maakt je kwetsbaarder voor sombere gevoelens, stress en angst. En omdat het zo geleidelijk gebeurt, heb je vaak niet eens door dat social media zo’n grote invloed heeft op je mentale staat.
Slaapproblemen
Nog even snel een filmpje kijken voor het slapengaan lijkt onschuldig, maar het blauwe licht van je scherm remt de aanmaak van melatonine, het hormoon dat je nodig hebt om goed te slapen.
Bovendien zorgen de snelle dopamine shots (die je krijgt bij het kijken van de korte filmpjes en continu nieuwe posts) ervoor dat je hersenen actief blijven, waardoor het moeilijker is om in diepe slaap te vallen.
Concentratieproblemen
De korte video’s op shorts, tiktok en de reels op instagram zorgen ervoor dat je maar een paar seconden kan concentreren. Als het niet snel genoeg gaat dan ben je al afgeleid.
Je hersenen raken eraan gewend dat er altijd iets nieuws komt. Je aandachtsboog wordt steeds korter. In een korte tijd willen we zoveel informatie verwerken zodat we maar niet afgeleid raken, dat het onze aandacht blijft pakken.
Onderzoeken laten zien dat we door onder andere veel social media gebruik steeds minder goed in staat zijn om langdurig te focussen of complexe taken uit te voeren. We zijn minder goed in staat om inge
Je verliest controle
Misschien voel je het zelf ook: je weet dat je even wilde pauzeren, maar je grijpt toch weer naar je telefoon. Je scrolt door stories, zonder dat je je echt bewust bent van wat je ziet.
Social media-platforms zijn gebouwd om je aandacht vast te houden. Ze weten precies hoe je blijft hangen… en jij denkt misschien dat je ontspant, maar je brein is hard aan het werk.
Het lastige? Hoe meer je kijkt, hoe meer je blijft kijken. En voor je het weet, is je hele avond gevuld met beelden van anderen, terwijl je eigenlijk met jezelf bezig moet zijn.
De controle terugpakken
Wat je allemaal kunt doen om je social media gebruik écht te verminderen deel ik in de blog: social media gebruik verminderen.
In mijn Mind & Mindset E-book leer ik je hoe je meer invloed krijgt op je gedachten en hoe je met een sterke mindset minder wordt meegesleept door alles om je heen. Zodat jij de controle hebt over je leven en zo ook je social media gebruik.
LITERATUUR
National Center for Biotechnology Information. (2023). Social Media and Mental Health. In StatPearls. StatPearls Publishing.
Hadi, M. A., & Madhavan, M. V. (2023). Association between social media use and mental health among adolescents: A systematic review.
